Karbon ayak izi nedir?
Dünyadaki karbon ayak izi, insan faaliyetleri sonucu atmosfere salınan sera gazlarının toplam miktarını ifade eder ve bu miktar genellikle karbondioksit (CO2) cinsinden hesaplanır.
Karbon ayak izi iki ana kategoriye ayrılır:
- Birincil (doğrudan) karbon ayak izi: Ulaşım araçları ve evlerdeki enerji tüketimi gibi doğrudan karbon salımını içerir.
- İkincil (dolaylı) karbon ayak izi: Ürünlerin üretiminden nakliyesine ve kullanım ömrünün sonuna kadar olan süreçte açığa çıkan sera gazlarını kapsar.
Dünya genelindeki karbon ayak izinin yaklaşık 37 milyar ton olduğu kabul edilmektedir. Bu miktarın büyük bir kısmı petrol ve doğalgaz şirketleri tarafından üretilmektedir.
Karbon ayak izi iyi bir şey mi?
Karbon ayak izi hem olumlu hem de olumsuz yönleri olan bir kavramdır.
Olumlu yönleri:
- Karbon ayak izinin hesaplanması ve azaltılması, küresel iklim değişikliğiyle mücadelede önemli bir adımdır.
- Sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmada şirketlere ve bireylere yol gösterir.
Olumsuz yönleri:
- Karbon ayak izi, fosil yakıtların kullanımı ve üretim süreçleri gibi insan faaliyetleri sonucu atmosfere salınan sera gazlarını içerir, bu da doğal kaynakların tükenmesine ve çevresel sorunlara yol açar.
Sonuç olarak, karbon ayak izinin iyi bir şey olup olmadığı, bu kavramın nasıl yönetildiğine ve kullanıldığına bağlıdır.
Karbon ayak izi en çok nerede kullanılıyor?
Karbon ayak izi en fazla şu alanlarda kullanılır:
- Enerji Tüketimi: Fosil yakıtların yanması ve elektrik üretimi gibi enerji süreçleri karbon ayak izinin önemli bileşenlerindendir.
- Ulaşım: Araç kullanımı ve toplu taşıma, karbon ayak izine doğrudan etki eden faaliyetlerdir.
- Tarım ve Hayvancılık: Gübre üretimi, tarım makinelerinin kullanımı ve büyükbaş hayvanların metan gazı salınımı karbon ayak izini artırır.
- Endüstriyel Faaliyetler: Çimento, demir-çelik ve kimyasal üretim gibi süreçler yüksek miktarda karbon salınımına neden olur.
- Ürünlerin Üretim ve Taşınma Süreçleri: Ürünlerin hammaddelerinin çıkarılması, işlenmesi ve tüketiciye ulaştırılması sırasında enerji tüketimi ve karbon salınımı gerçekleşir.
- İnşaat ve Altyapı: Binaların yapımı sırasında kullanılan malzemeler ve enerji, karbon ayak izine katkıda bulunur.
TSE (Türk Standartları Enstitüsü) karbon ayak izi konusunda aşağıdaki hizmetleri sunmaktadır:
- Ürün Karbon Ayak İzi Raporlama ve Doğrulama: TS EN ISO 14067 standardı kapsamında, ürün yaşam döngüsü boyunca karbon ayak izinin hazırlanması için eğitim, çalıştay, raporlama ve doğrulama hizmetleri.
- ISO 14064-1 Kurumsal Karbon Ayak İzi Standardı: Şirketlerin karbon emisyonlarını hesaplama ve yönetme süreçlerinde destek.
Karbon ayak izi, insan faaliyetleri sonucu atmosfere salınan sera gazlarının karbondioksit eş değerinde hesaplanmasıdır.
Karbon ayak izi standartları nelerdir?
Karbon ayak izi standartları üç ana kategoride toplanabilir:
- PAS 2050: İlk olarak 2008 yılında İngiliz Standartları Enstitüsü tarafından yayınlanan bu standart, ürün ve hizmetlerin CO2 dengesini ölçmek için uluslararası olarak tutarlı bir yöntem sağlar.
- GHG Protokolü: WRI/WBCSD tarafından geliştirilen ve 2010 yılında yayımlanan bu protokol, ürünlerin sera gazı envanterlerinin nicelleştirilmesi ve kamuya açık raporlama için gereksinimleri içerir.
- ISO 14067: ISO tarafından oluşturulan bu standart, ürün karbon ayak izi hesaplama, doğrulama ve belgelendirme için en yaygın kullanılan yöntemdir.
Ayrıca, ISO 14064-1 standardı da sera gazı emisyonlarının hesaplanması ve raporlanması için bir çerçeve sunar ve karbon ayak izi raporlamasının güvenilirliğini ve şeffaflığını sağlar.